Im bardziej ich dotyka, tym bardziej mnie bawi: Teoria Łagodnego Naruszenia a humor uderzający w wartości konserwatystów i liberałów
Funnier to me the more it offends them: The Benign Violation Theory and disparagement humor targeting conservative versus liberal values
Kierownik projektu: dr Karolina Koszałkowska, Zakład Psychologii Społecznej, Instytut Psychologii UŁ
Lata: 2024-2025
Chociaż zwykle oczekuje się, że humor ułatwi utrzymywanie relacji międzyludzkich, czasami staje się powodem społecznych tarć i traci swoją afiliacyjną funkcję. Humor dyskredytujący wywołuje rozbawienie poprzez obrażanie lub umniejszanie jednostkom, grupom społecznym lub wyznawanym przekonaniom i wierzeniom, w tym religijnym (Ferguson i Ford, 2008; Saraoglou, 2014; Zillmann, 1983). Teoria Łagodnego Naruszenia (ang. Benign Violation Theory; np. McGraw & Warren, 2010; McGraw et al., 2012) wyjaśnia, że aby uznać coś za zabawne, musimy spostrzegać to jako jednocześnie naruszające granice norm (a więc potencjalnie złe, zagrażające) i jednocześnie łagodne (nie aż tak zagrażające, by hamowało rozbawienie).
Dotychczasowe badania wykazały, że nasze postrzeganie humoru odzwierciedla nasz światopogląd moralny (np. Buie i in., 2022; Kruschke i Vollmer, 2014; Ong, 2022) i oceniamy dany żart bardziej negatywnie, jeżeli narusza on ważne dla nas fundamenty moralne. Co więcej, badania sugerują, że tożsamość polityczna (liberalna versus konserwatywna) może być odzwierciedlona w tym, jak poszczególni przedstawiciele danych poglądów politycznych nadają priorytet różnym kryteriom oceny moralnej (np. Graham i in., 2009; Haidt i in., 2009).
Wydaje się, że jeszcze bardziej złożone procesy motywacyjne i poznawcze wpływają na postrzeganie humoru i czerpanie z niego przyjemności. Opierając się na odkryciach sugerujących, że ludzie korzystają z pewnej formy teorii umysłu, gdy napotykają humor (np. Rice i Ford, 2023; Samson i in., 2012), proponujemy nową hipotezę: ludzie uważają humor dyskredytujący, naruszający określone fundamenty moralne za zabawny, ponieważ postrzegają go jako (a) nieobraźliwy dla najważniejszych wartości wyznawanych przez przedstawicieli ich grupy politycznej; (b) obraźliwy dla ważnych wartości przeciwnej grupy politycznej.
Te założenia zostaną przetestowane w dwóch pilotażowych eksperymentach on-line z udziałem amerykańskich uczestników, w których będziemy manipulować treścią żartów (aby celować w wartości ważne dla amerykańskich liberałów lub konserwatystów) lub kontekstem społecznym, w którym te żarty będą wyświetlane uczestnikom