Wczesne nieadaptacyjne schematy oraz wybrane biologiczne korelaty osobowości
w grupie osób z diagnozą osobowości borderline
Grant realizowany we współpracy Wydziałem Biologii i Ochrony Środowiska UŁ oraz Kliniką Zaburzeń Afektywnych i Psychotycznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Lata: 2022-2024
Wykonawcy z Instytut Psychologii UŁ:
- dr hab. Monika Talarowska, prof. UŁ (kierownik projektu)
- dr hab. Jan Chodkiewicz, prof. UŁ (wykonawca)
Celem projektu jest poznanie powiązań pomiędzy psychologicznymi (wczesne nieadaptacyjne schematy) oraz biologicznymi (ekspresja na poziomie mRNA genu kodującego receptor oksytocyny,oxytocin receptor,OXTR) zmiennymi mogącymi mieć istotne znaczenie dla zrozumienia etiologii i przebiegu zaburzeń osobowości borderline (borderline personality disorder,BPD).
Spodziewany rezultatem jest wykazanie zależności pomiędzy wczesnymi nieadaptacyjnymi schematami typowymi dla osób z rysem BPD (głównie z obszaru: Rozłączenie/Odrzucenie)
a niższym poziomem ekspresji na poziomie mRNA genu OXTR. Uzyskane wyniki pozwoliłaby wysunąć wniosek o wzajemnej zależności pomiędzy strukturą osobowości człowieka
a funkcjonowaniem biologicznym organizmu, czego przejawem jest ekspresja genów. Byłyby również istotnym elementem w dyskusji o biologicznym podłożu struktury osobowości człowieka.
Zaburzenie osobowości borderline (borderline personality disorder, BPD) na przestrzeni ostatnich 20. lat diagnozowane jest coraz częściej, a przez wielu badaczy i klinicystów nazywane jest ono zaburzeniem osobowości naszych czasów.
Wśród przyczyn wystąpienia cech BPD wymienia się niezaspokojenie w wystarczającym stopniu w okresie dzieciństwa podstawowych potrzeb, takich jak bezpieczne przywiązanie do innych, kompetencja i poczucie tożsamości oraz realistyczne granice i samokontrola.
Drugą grupę zmiennych, mających znaczenie dla kształtowania się struktury osobowości borderline są czynniki biologiczne. Unikatowe dla każdego człowieka doświadczenia, historia jego rozwoju oraz interakcje gen-środowisko, oddziałują poprzez mechanizmy epigenetyczne i są rozpatrywane jako kluczowy mechanizm wyzwalający objawy wielu chorób somatycznych i psychicznych, w tym również BPD.
Spośród wielu markerów biologicznych wybrana do przedstawianego projektu została oksytocyna. Obecność oksytocyny oraz jej receptorów obserwuje się w strukturach mózgu istotnych dla nawiązywania i podtrzymywania relacji społecznych, takich jak: ciało migdałowate i hipokamp oraz jądro półleżące i jądro grzbietowe nerwu błędnego. Podkreśla się jej rolę w kształtowaniu bliskich więzi z innymi ludźmi, co może mieć znaczenie
w utrwalaniu nieadaptacyjnych schematów typowych dla BPD.