"Komunikatywność pisemnych pouczeń w procesie cywilnym – w kierunku optymalnego modelu informowania stron o ich prawach i powinnościach procesowych".
Grant realizowany we współpracy Wydziałem Prawa i Administracji UŁ oraz Wydziałem Filologicznym UŁ
Wykonawcy z Instytut Psychologii UŁ:
- dr hab. Monika Talarowska, prof. UŁ
Lata: 2024-2026
Projekt ma służyć przeprowadzeniu wstępnych badań interdyscyplinarnych na potrzeby przygotowania większego projektu badawczego, którego wyniki będą miały charakter aplikacyjny na potrzeby działalności sądów powszechnych i Ministerstwa Sprawiedliwości.
Ustawodawca wymaga od sądów udzielania stronom procesu cywilnego niereprezentowanych przez kwalifikowanych pełnomocników szeregu pisemnych pouczeń, co do ich sytuacji procesowej (uprawnień i powinności procesowych). Dotychczas nie zostały wypracowane jednolite wzory pouczeń, które są przesyłane stronom. Teksty pouczeń wobec tego są opracowywane przez poszczególne sądy, są zwykle dość obszerne i napisane językiem prawnym lub prawniczym, co utrudnia ich zrozumienie przez laika. Dodatkowo przybierają niekiedy mało czytelną szatę graficzną. W efekcie strony procesu skonfrontowane z pisemnymi pouczeniami przesyłanymi przez sąd mogą nie uzyskiwać dostatecznego rozeznania w swojej sytuacji procesowej. Z jednej strony grozi to naruszeniem podstawowych gwarancji procesowych stron i może prowadzić do wadliwości czynności procesowych podejmowanych w toku postępowania. Z drugiej strony może rzutować na negatywny odbiór społecznych sądownictwa i tym samym podważać autorytet wymiaru sprawiedliwości.
Celem projektu jest zbadanie: (i) czy i na ile aktualnie udzielane stronom procesu cywilnego pouczenia są zrozumiałe dla potencjalnych uczestników postępowań nieposiadających specjalistycznej wiedzy prawniczej, (ii) jakie czynniki wpływają na stopień zrozumiałości pouczeń oraz (iii) jak obszerne informacje dotyczące ich uprawnień i powinności należy przekazywać stronom.
Planowanym efektem projektu jest: 1) diagnoza istniejącego problemu w komunikacji na linii sądy – strony oraz 2) stworzenie bazy do przeprowadzenia dalszych badań interdyscyplinarnych (finansowanych z środków pozyskanych w konkursie zewnętrznym) mających za zadanie wypracowanie: (i) optymalnego sposobu informowania stron o ich sytuacji procesowej oraz (ii) uniwersalnych wzorów pouczeń mogących posłużyć w praktyce wymiaru sprawiedliwości.